Wyprawy na bałtyckie Dorsze. 8. Różnicę między łowieniem morskim a wędkowaniem na wodach śródlądowych tak naprawdę poczujemy dopiero, gdy wyprawimy się kutrem na pełne morze. Wiatr, fala, zimno jak diabli, a na pokładzie sami prawdziwi mężczyźni walczą z naturą o jak najlepszy połów. I to nie za pomocą jakichś A ryby łowi piękne. Ojciec Anastazji zerwał kontakt z jej chłopakiem. Szokujący zwrot ws. śmierci matki i syna na Bałtyku. To nie był wypadek Sprawdź się w naszym quizie Charakterystycznym zjawiskiem dla zooplanktonu są jego wędrówki dobowe. W godzinach nocnych zwierzęta kierują się w poszukiwaniu pożywienia ku powierzchni, a o świcie chronią się przed intensywnym światłem w głębinach. W Bałtyku ta dobowa amplituda wędrówek zooplanktonu może dochodzić nawet do 30 m. wyjazdu. Odnotowałem postęp: reklama mówiła "ryby pakujemy próżniowo". Przychodzi do odbioru, moja Pani z ciekawości się pyta gdzie ryby były złowione (morze w jeziorze, a może na Bałtyku), sprzedwaczyni pokazuje na port "o, ten niebieski kuter łowi, tu na morzu". Płacimy, odbieramy, w Poznaniu rozpakowujemy - a tam na próżniowym Witajcie w moim artykule na temat obecności makreli w Bałtyku! Jeśli jesteście ciekawi, czy ta popularna ryba występuje w naszym morzu, to zapraszam do lektury. W tym artykule dowiesz się, czy makrela jest obecna w Bałtyku, jakie są jej preferencje środowiskowe oraz jakie są najlepsze sposoby na jej połów. Zapraszam do odkrywania W przybrzeżnych wodach Bałtyku można spotkać ryby typowo morskie, dwuśrodowiskowe i słodkowodne. Najczęściej poławianymi gatunkami są płastugi, leszcze, okonie, węgorze i płocie. Można także łowić takie ryby jak belony, trocie, jazie i sandacze. Dobrym łowiskiem są kanały łączące jeziora przymorskie z morzem Dosłownie i w przenośni. 20 Zobacz galerię Marta Olempska / Peron4.pl. Rok w rok, na początku sierpnia, do nadmorskiego miasteczka Dalvík, zjeżdżają ludzie z najbardziej odległych zakątków Islandii na Fiskidagurinn Mikli (Wielki Dzień Ryby). Jadą, aby spędzić te kilka dni inaczej niż zwykle, razem ze swoimi bliskimi, znajomymi u6xuTD. W lutym, jeżeli zima nie jest zbyt mroźna, dla miejscowych i przyjezdnych wędkarzy największą atrakcję stanowi łowienie łososi i troci wędrownych na spinning. Ryby te łowi się przede wszystkim w rzece Parsęcie i jej dopływie Radwi, a także pobliskiej Redze. Od niedawna połowy tych salmonidów także z plaży morskiej w okresie zimowym stają się coraz popularniejsze i zyskują z roku na rok liczniejszą grupę zwolenników. W okolicach Kołobrzegu najlepszym miejscem do łowienia troci morskich jest fragment plaży przy ujściu niewielkiej rzeczki Czerwonej na obrzeżach Ustronia również pokusić się na pstrągową wyprawę. Płynące w odległości kilkunastu kilometrów na zachód od Kołobrzegu dwie niewielkie rzeczki: Błotnica i Dębosznica, mogą uszczęśliwić pierwszymi tegorocznymi pstrągami potokowymi i spławika i gruntówki mogą popróbować szczęścia w łowiskach miejskich - przyujściowym odcinku Parsęty lub w basenie portu jachtowego i rybackiego. O tej porze roku łowi się tam przeważnie płocie i okonie, trafiają się leszcze, flądry i miętusy. Na rzece dodatkowo można liczyć na złowienie certy, jazia i wodach śródlądowych — w przypadku mroźnych zim łowi się w przerębli okonie i sieje na błystki podlodowe, zaś płoć i ryby spokojnego żeru na mormyszkę lub na wędkę spławikową, stosując przynęty zwierzęce lub roślinne. W latach z kapryśnymi zimami, a tych jest coraz więcej wiele wód, szczególnie w rzekach nie zamarza na całej powierzchni. Często można znaleźć odcinki wolne od lodu mierzące kilkaset metrów, a nawet i kilka kilometrów, zwłaszcza poniżej zatok z ciepłymi źródłami lub w pobliżu ujść zrzutów wód z elektrowni, zapór, młynów i innych zakładów przemysłowych. Bywają też na rzekach „okna” — okupowane zwykle przez dzikie ptactwo pływające, których lód nie ścina nawet przy temperaturze -20C. Nurt wody w takich „oknach” jest przeważnie bardzo szybki. W miejscach takich można łowić ryby metodami tradycyjnymi, stosowanymi w jesieni: na przepływankę, gruntówkę z ołowiem dennym lub na spinning. Wypoczęta i nie płoszona ryba od jesieni bierze dobrze, choć brania są delikatniejsze niż w lecie. W rzekach można spodziewać się brań: jazia, klenia, płoci, okonia, leszcza... Zobacz co łowić w marcu Wędkarstwo / blog Dlaczego ryba nie bierze ? Jest tysiąc i jeden powodów, dla których z wypraw wędkarskich wracamy z pustą siatką. Może to być pogoda, ciśnienie atmosferyczne, wysoki lub niski stan wody, zanieczyszczenia, księżyc, wiatr i Bóg wie co jeszcze sprawia, że ryba bierze albo nie. Bywają lata, co do tego nieomal wszyscy są zgodni, że ryby mają wyjątkowo słaby apetyt. Nawet tam, gdzie ich nie brakuje, brania są mizerne. Sandacz - gdzie, kiedy, jak i na co łowić Autor: Poradnik wędkarski • 13 Jun, 2021 Ten typowy drapieżnik często napada na małe ryby, łapie je paszczą od tyłu, najczęściej podczas gonitwy. Sandacz charakteryzuje się małym pyskiem, nie połyka zdobyczy od razu, trzyma więc ją dotąd w uścisku, aż mu się wyda, że zdobycz została już zaduszona. Rozluźnia wówczas mięśnie paszczy i przygotowuje się do połknięcia kąska ustawiając ofiarę głową do pyska. To „poprawianie” zdobyczy do przełknięcia jest najczęstszą przyczyną porażki wielu wędkarzy. Często popełnianym błędem jest zacinanie w tym właśnie momencie, po przez które następuje wyrwanie rybie zdobyczy z pyska. Skoczogonki - zwalczać czy też nie Autor: Poradnik wędkarski • 05 Jun, 2021 W ogrodnictwie potrafią siać spustoszenie, a w wędkarstwie ? Okazuje się, że te na ogół niemile widziane stworzenia potrafią nieść pozytywne skutki własnym towarzystwem. Zakładając własną farmę dżdżownic okazać się może, że zupełnie przez przypadek sprowadziliśmy niechcianego przyjaciela jakim jest skoczogonek. Małe żyjątko wielkości ok 2mm żyjące w ziemi. I z ta właśnie ziemią najczęściej sprowadzamy je do własnych farm, czy też przydomowych kompostowników. O ile w tym drugim przypadku możliwe, że nawet ich nie zauważymy, to własnej farmie liczącej 15 - 20 litrów nie sposób ich nie dostrzec. W sprzyjających warunkach, często wieczorem, w porach kiedy karmimy dżdżownice potrafi być ich masa. W momencie kiedy pierwszy raz je zauważyłem, nie ukrywam wpadłem w lekką panikę. Pierwsza myśl była taka, że te małe stworzenia wyeliminują lokatorów o których tak dbam. I zaczęło się poszukiwanie informacji, googlowanie... Jaka żyłka do metody spławikowej ? Autor: Poradnik wędkarski • 05 Jun, 2021 Żyłka, żyłce nie równa, o czym przekonał się z pewnością nie jeden spławikowiec. Bardzo często stawiając pierwsze kroki warto zwrócić uwagę, czy żyłka, którą zamierzamy zastosować, będzie odpowiednią do naszej metody czy też techniki. O ile, pierwsze kroki pozwalają, lub też wybaczają używanie żyłek uniwersalnych, często tak zwanych "pierwszych lepszych z brzegu", to z czasem nabywanych umiejętności nasze wymagania i potrzeby stawać się będą coraz większe. Pokaż więcej zapytał(a) o 14:15 jakie ryby łowi się w morzu Bałtyckim ? ma być dziesięć a imam jeszcze uszeregować to w łańcuch pokarmowy jednokomórkowe glony , śledź , foka szara , dorsz , chełbia modra , mewa srebrzysta Zawód: rybak. Ciężka praca na morzu Rybołówstwo to jeden z najstarszych zawodów świata. Dla wielu rybaków to bardziej styl życia, często przekazywany od pokoleń, niż zawód. Nie tylko w filmie czy literaturze można spotkać ludzi, dla których morze jest tak bliskie jak rodzina. Praca rybaka i jej efekty w większym stopniu niż w innych zawodach są uzależnione od warunków pogodowych. To pogoda decyduje o momencie wyjścia na połów, czasie spędzonym na łowisku, no i oczywiście ilości złowionych ryb. Obecnie rybacy przy dobrych wiatrach wychodzą w morze rocznie około 100 razy – w 2019 roku tyle właśnie średnio dni spędziły na łowiskach na Bałtyku aktywne statki rybackie (w sumie 383 jednostki). O tym, kiedy kuter wyruszy w morze decyduje jego armator, czyli właściciel, i szyper, czyli kapitan kutra. Sprawdzają pogodę i analizują połowy innych jednostek. Godziny wyjścia w morze są różne. Najczęściej, jeżeli pogoda na to pozwala, rybacy wychodzą wczesnym rankiem, jeszcze przed świtem, między 3 a 4 godz. nad ranem. Mają wtedy czas, by spokojnie dotrzeć na łowisko i przygotować się do połowów. Niektórzy szyprowie wychodzą w morze jeszcze w czasie kończącego się sztormu, by jak najszybciej pojawić się na łowisku i rozstawić siatki w najlepszych miejscach. Kiedy kuter dotrze na łowisko, zaczyna się wydawanie sieci. W przypadku sieci stawnych, tzw. netów, zajmuje to od kilku do nawet kilkunastu godzin. Sieci wydaje się tak, aby nie plątały się w wodzie, bo splątane nie łowią. Inaczej wygląda przygotowanie sieci na kutrze, który trałuje, czyli ciągnie sieci za sobą. Wydanie siatki zajmuje tylko kilkadziesiąt minut. Kuter z siecią trałową przez łowisko prowadzi kapitan. Sukces takiego połowu w dużej mierze zależy od jego doświadczenia i „nosa“. Ryby wraz z siatką są wyciągane na specjalny stół. Oddziela się je od sieci i wrzuca do skrzynek, a siatka jest dokładnie układana w workach. Zebranie siatek to nie koniec pracy. Większość ryb, takich jak dorsz czy łosoś, musi być wypatroszona jeszcze na morzu. To ciężka i żmudna praca, często zajmuje nawet kilkanaście godzin. Szczególnie trudna w okresie zimowym, przy mrozie i silnym wietrze. Ryby, zapakowane w skrzynki, trafiają do ładowni. Tam przykrywa się je lodem, by dłużej zachowały świeżość. Ryby z połowów trałowych również są sortowane i składowane w skrzynkach pod lodem. Coraz więcej jednostek, szczególnie tych dużych, stosuje tzw. system RSW – ryby są przewożone w zbiornikach z wodą morską (odpowiednio schłodzone). Tak dostarczone, zachowują świeżość i najwyższą jakość. Średnio połowy trwają od kilkunastu godzin do pięciu dniu. To, na ile czasu rybacy wypływają w morze, zależy (oprócz pogody) od wielkości jednostki i jej szybkości, wygody, warunków socjalnych na jednostce i dzielności morskiej, czyli bezpieczeństwa na morzu. Co łowią rybacy na Bałtyku W 2019 roku z łowisk bałtyckich pozyskano 146,0 tys. ton ryb, z czego szprotów 74,5 tys. ton, śledzi 40,7 tys. ton, storni 16,7 tys. ton, dorszy 4,3 tys. ton (od lipca 2019 r. obowiązuje zakaz ukierunkowanych połowów dorsza stada wschodniego). Porty morskie, przystanie i miejsca wyładunku Polska ma ponad 70 wyznaczonych portów, przystani i miejsc wyładunku. Blisko połowa z tych miejsc położona jest na plażach. Najważniejszymi portami, jeśli chodzi o ilość wyładowywanej ryby i liczbę obsługiwanych kutrów rybackich są: Kołobrzeg, Hel i Władysławowo. Porty rybackie nad Bałtykiem wykonują również usługi sezonowe, takie jak transport pasażerów, wycieczki, połowy rekreacyjne itd. Małe porty i przystanie plażowe są częścią obrazu kulturowego wybrzeża Bałtyku, stanowiąc atrakcję turystyczną. Czy rybak to zawód? Sami zainteresowani mówią; geny raczej. To coś, co rybacy mają w swojej krwi od pokoleń. I choćby się chcieli rybactwa wyzbyć, to się nie da. Łódź, kuter, a może trawler. Na czym się łowi ryby na Bałtyku Łódź rybacka – statek rybacki o długości nie większej niż 15 m. Kuter rybacki – mały statek rybacki, najmniejsza jednostka połowowa. Kutry dzielą się na małe (13–15 m długości), średnie (do 17 m) i superkutry (do 24 m). Mogą być drewniane (w zaniku), stalowe lub z laminatów. Napędzane zazwyczaj silnikiem spalinowym o mocy do 400 KM, dawniej ożaglowaniem do 45 m kw. powierzchni. Trawler – statek rybacki przystosowany do połowu ryb dennych za pomocą włoków dennych i pelagicznych (do połowu w toni) ciągnionych za statkiem. Te budowane w Polsce to głównie: trawlery, trawlery przetwórnie i trawlery zamrażalnie. Trawlery mają silnik dużej mocy, śrubę napędową o dużej średnicy i mocną budowę kadłuba. Pomimo stosunkowo niedużych rozmiarów, dopuszczone są do żeglugi nieograniczonej. Ryby łowione mogą być z trawlera w stary sposób z burty lub w nowszy, z rufy. W sieci. Czym się łowi ryby na Bałtyku Sieć rybacka ma oczka dostosowane do wielkości i kształtu łowionych ryb. Wyróżnia się sieci: ciągnione (np. ceza, niewód, przywłoka, włok, draga) oraz zastawne lub stawne (np. manca, neta, wonton, niewód stawny). Sieci można też podzielić na: bierne – dryfujące lub na kotwicy (np. zastawne) i czynne – ryby są zagarniane podczas przemieszczania (np. ciągnione – włoki, tuki, niewody, okrążające – np. okrężnice, niewody). Praca rybaka: jak, gdzie, czym? Wystawa multimedialna dla małych i dużych. W niezwykle ciekawy i interaktywny sposób przedstawia pracę rybaka: od budowy kutra i łodzi rybackich (szkutnictwo), przez techniki połowów i rodzaje sieci, pracę na morzu i w zatoce, aż po rozładunek i przetwarzanie ryb w porcie. Goście mogą nawet wcielić się w rolę szypra podczas kierowania kutrem rybackim na multimedialnym symulatorze! Gdzie: MERK Centrum Promocji i Edukacji. Władysławowo, ul. Portowa 15 Bilety: 4–6 zł, dzieci do lat 7 – wstęp bezpłatny Więcej informacji na profilu MERK na Facebooku. Bałtyk jest morzem nietypowym – jako jedyne morze na świecie nie jest pełnosłone. Zamieszkuje je mniejsza, niż w innych akwenach morskich, ilość gatunków ryb, osiągających charakterystyczne dla Morza Bałtyckiego – mniejsze rozmiary. Obok ryb słonowodnych obecne są w nim również ryby słodkowodne. W wodach Bałtyku żyją miedzy innymi: łosoś, dorsz, śledź, szprot, stornia (handlowa nazwa flądra), turbot, belona, węgorz i okoń, które można spotkać również w Zatoce Gdańskiej i krótka charakterystyka:Łosoś (łac. Salmo salar) – wspaniała, królewska ryba o szczególnym znaczeniu dla rybaków kaszubskich, zwana przez nich niekiedy „królem ryb”. Jej wymiary nierzadko przekraczają 1 m. Na grzbiecie ma rozsiane czarne plamki. Jest to ryba drapieżna, o wędrownym trybie życia. Świadczą o tym duża, silnie uzębiona paszcza oraz wycięta z tyłu płetwa ogonowa. Rozmnaża się w wodach słodkich, a dorasta w morzu. Stąd jego obecność w Zatoce Gdańskiej i Puckiej. Łosoś jest uznawany za rybę wykwintną. Za wyjątkowy przysmak uchodzi „tatar” z jego mięsa. Bardzo podobną rybą do łososia, dużo powszechniejszą w Zatoce Gdańskiej, jest (łac. Gadus morhua callarias) – duża ryba z trzema płetwami grzbietowymi i dwiema odbytowymi. Ogromna paszcza świadczy o drapieżnym trybie życia. W połowach przeważają ryby o rozmiarach 30- 60 cm. Najstarsze osobniki dorastają do 120 cm. Ze względu na swoją wszystkożerność, w tradycji rybackiej, dorsz nie miał wysokich notowań. Zwany był pomuchlem. Zyskał na znaczeniu w ostatnich dziesięcioleciach, ze względu na białe mięso oraz dostępność. Obecnie ze względu na ubytki stada oraz spadek jego zdrowotności podlega czasowym zakazom (łac. Clupea harengus) – jedna z najbardziej znanych i powszechnych ryb, zarówno pod względem połowów jak i konsumpcji. W Bałtyku występują zazwyczaj osobniki o długości 10-30 cm, ale potrafią osiągnąć długość nawet 40 cm. Są składnikiem wielu potraw kaszubskich, w tym również (łac. Sprattus sprattus) – ryba drobniejsza od śledzia. Stanowi odrębny gatunek, choć z wyglądu jest nieco podobna do młodocianego śledzia. Odróżnia się od niego ostro zakończonymi łuskami oraz płetwą grzbietową osadzoną bardziej z tyłu. Występuje zazwyczaj o długości 10-14 cm. Bardziej wyrośnięte osiągają nawet 18 cm. Ryba wymagająca szybkiej – właściwie jest to nazwa handlowa, którą określa się grupę ryb płastugowatych. Poprawną nazwą jest stornia (łac. Platichthys flesus) – widoczna na planszy. Istnieje kilka podobnych gatunków ryb, które warto rozróżniać ze względu na wygląd, warunki żerowania oraz walory (łac. Platichthys flesus) – to ryba dorastająca od 20 do 30 cm, niekiedy przekraczająca 40 cm. Żyje na dnie morskim, dlatego też ma płaski kształt. Ciekawostką jest, iż ok. 70% ryb z tego gatunku leży na lewym boku, a 30% na prawym. Właśnie ta cecha odróżnia je od pozornie podobnych do niej płastug: gładzicy i zimnicy, które leżą wyłącznie na lewym boku. Różnią się także barwą, wielkością oraz liczebnością (jest ich mniej niż storni).Turbot (łac. Scophthalmus maximus)– zwany również Skarp – duża płaska ryba denna, znacznie większa od wyżej opisanych, osiągająca rozmiary do 60 cm. Leży na dnie na prawym boku. Jest drapieżną rybą ciepłolubną. Jest ceniona w gastronomii, jednak nie występuje tak często jak (łac. Belone belone) – ryba pod wieloma względami charakterystyczna: jej silnie wydłużone i zaostrzone szczęki tworzą rodzaj dziobu. Wyróżnia ją również naturalnie występujący zielony szkielet. Jest mieszkańcem stref przybrzeżnych, w tym Zatoki Puckiej i (łac. Anguilla anguilla)– ryba o charakterystycznym, podłużnym kształcie. Samce dorastają do 50 cm długości, a samice do 1m a nawet 2 m. Należy do ryb wysoko cenionych ze względu na trwałość i zachowanie świeżości. W kulturze kaszubskiej przypisywano mu znaczenie magiczne. W Maszoperiach podział złowionych węgorzy, miał wyjątkowo staranny charakter, w odróżnianiu od pozostałych uwagi na niskie, w stosunku do innych wielkich mórz zasolenie Bałtyku, a zwłaszcza wód obu zatok, bytują również ryby typowe dla obszarów słodkowodnych, których najpowszechniejszym przedstawicielem jest okoń (łac. Perca fluviatilis), dorastający do 40 cm. Spotkać go można wśród roślinności przybrzeżnej zalewów i zatok. Wyróżnia go zakończona kolcem pokrywa skrzelowa oraz zmienne ubarwienie liczące najczęściej 6 do 7 poprzecznych do spróbowania swoich sił w plenerowej grze planszowej opracowanej specjalnie dla Skansenu Mechelinki. Spotkamy się tam z następującymi gatunkami: szprot, śledź, flądra/stornia, turbot, łosoś. Ryby i zanieczyszczenia w Morzu Bałtyckim Bałtyk jest morzem płytkim, śródlądowym, jego powierzchnia wynosi 1721,233 km2, a całkowita objętość akwenu 21,721 km3. Średnia głębokość to 52,3 m (największa głębia ma 459 m), a zasolenie waha się od 2 do 12 promila, dlatego określane jest jako morze płytkie, półsłone i prawie zamknięte. Dziś jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz na świecie, co ma istotny wpływ na faunę i florę tam bytującą. A to z kolei oddziałuje na zdrowie człowieka. Szczególnie uważać powinny osoby jedzące ryby kilka razy w tygodniu, kobiety w ciąży, dzieci, osoby wrażliwe. Ważne jest, by znać, jakie ryby pochodzą z Bałtyku i ile możemy tygodniowo ich spożyć, co mówi tabela poniżej. Jakie ryby występują w Morzy Bałtyckim? Morze Bałtyckie nie obfituje w różnorodność ryb 1. Zanotowano tylko 26 gatunków typowo morskich 2. Są to: – śledź, szprot, dorsz, płastugi, łosoś, troć, węgorz – oraz mniejsze ilości i mające mniejsze znaczenie użytkowe to: belona, węgorzyca, motela, ostropłetwiec, sieja, sielawa, stynka – w połowach czasem zawieruszą się ryby z Morza Północnego takie jak: serdela, ostrobok, witlinka Specyficznym zjawiskiem w Morzu Bałtyckim jest występowanie ryb słodkowodnych. Pojawiają się one w rejonach przyujściowych rzek, wysłodzonych zalewach i zatokach, mając często istotne znaczenie dla lokalnego rybołówstwa, są to: okoń płoć, jazgarz oraz sandacz, szczupak, leszcz i karp. Zanieczyszczenia w Morzu Bałtyckim Dziś akwen ten jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz świata 3. Przyczyną występowania zanieczyszczeń jest: – odprowadzanie zanieczyszczeń komunalnych i przemysłowych pochodzących z odpadów przemysłu spożywczego, chemicznego, metalurgicznego i rolnictwa – zanieczyszczeń nieorganicznych i organicznych niesionych do tego morza przez około 250 rzek, które są jednym z największych źródeł zanieczyszczeń Zanieczyszczenia nieorganiczne to związki azotu, fosforu, chloru i siarki powodujące eutrofizację wód. Większość obszarów bałtyckich charakteryzuje się nadwyżką fosforu i azotu, co jest czynnikiem ograniczającym rozwój glonów i roślin. Niektóre sinice, przyswajając azot cząsteczkowy z atmosfery, potrafią kompensować brak rozpuszczonych w wodzie nieorganicznych związków azotu i rozwijać się bardzo dobrze w tych warunkach. Występują też zanieczyszczenia organiczne (węglowodory ropopochodne) oraz zanieczyszczenia metalami ciężkimi, takimi jak: kadm, rtęć, ołów, miedź, cynk, których poziom w południowej części morza (również przy polskiej linii brzegowej) systematycznie wzrasta. Sprawia, to że utrzymujące się od wielu lat wysokie stężenie substancji toksycznych przyczynia się do zatruwania i wymierania fauny i flory Bałtyku. Przyjmuje się, że środowisko morskie zanieczyszczane jest w: – 40% przez statki w wyniku ich normalnej eksploatacji – 42% zanieczyszczeń pochodzi z gospodarki na lądzie (przemysłowej i komunalnej) – 8% z urządzeń wiertniczych i szybów wydobywczych – a pozostałe 10% z awarii zbiornikowców 4, 5 Niektóre zanieczyszczenia charakteryzują się wysoką toksycznością i trwałością, a co za tym idzie, posiadają zdolność gromadzenia się w różnych składnikach środowiska. Najbardziej charakterystyczne zanieczyszczenia występujące w rybach: – Pestycydy chloroorganiczne – Polichlorowane bifenyle – PCB – Metale toksyczne – kadm, ołów, rtęć – Dioksyny i dioksyno podobne polichlorowane bifenyle – Histamina – Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w produktach rybnych Jak substancje toksyczne przedostają się do organizmów zwierząt, a potem do człowieka? Glony jednokomórkowe pobierają je całą powierzchnią ciała, z kolei glony wyższe i rośliny kwiatowe przez organy pełniące funkcje korzeni, ale także ze względu na stałe zanurzenie w wodzie, również całą powierzchnią ciała. Zwierzęta pobierają substancje chemiczne głównie przez układ pokarmowy, oddechowy i skórę. Organizmy oddychające powietrzem atmosferycznym (ssaki i ptaki) adsorbują w płucach drobniutkie cząstki zanieczyszczeń. Generalnie jednak najwięcej substancji chemicznych dostaje się wraz ze spożywanym pokarmem. Substancje toksyczne są przenoszone nie tylko z jednego gatunku do drugiego, ale również w obrębie tego samego gatunku z jednego pokolenia na drugie. Ciężarne samice morskich ssaków, przez krew, przekazują płodowi związki chemiczne. Również mleko ssaków stanowi istotną drogę transportu i przyczynia się do podwyższania poziomu trucizn w tkankach karmionych dzieci 5. Jak zanieczyszczenia w wodzie morskiej wpływają na ryby i inne zwierzęta? Śmiertelność ryb drastycznie wzrosła od lat 90 6. WWF w 2005 roku ostrzegało przed rybami z Bałtyku, zawierało tyle toksyn, że mogą poważnie szkodzić, nie tylko zwierzętom, ale i ludziom 7. Wiele związków chlorowcopochodnych, np. dioksyny, PCB oraz przypuszczalnie i DDT, posiadają właściwości obniżające odporność immunologiczną organizmu 8. Zanieczyszczenia u kręgowców (ryb, ptaków i ssaków): mogą powodować szereg zmian chorobowych w postaci deformacji układu kostnego, zwyrodnień skóry, narządów wewnętrznych, zaburzeń funkcjonowania systemu odpornościowego i rozmnażania, zakłóceń pracy szeregu układów: pokarmowego, oddechowego, mięśniowego, nerwowego, nie mają charakteru lokalnego, lecz obserwowane są w różnych rejonach Bałtyku. Mało ruchliwe, denne zwierzęta bezkręgowe mogą kumulować substancje toksyczne w bardzo dużych ilościach. Zwierzęta bezkręgowe oraz rośliny są znacznie mniej wrażliwe na działanie substancji toksycznych niż kręgowce 9. Mimo dużych zanieczyszczeń połowy dorsza, śledzia i szprota są bardzo duże 10. Metale ciężkie Metale ciężkie są zaliczane do podstawowych zanieczyszczeń przemysłowych i środowiskowych. Kumulują się w tkankach organizmów. Nawet w najmniejszych ilościach śladowych w żywności stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzi, wywołując choroby niezakaźne, charakteryzujące się odległymi skutkami działania. Płody i niemowlęta są szczególnie narażone na ołów, kadm, związki metylortęciowe powoduje nieodwracalne zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym. U zwierząt powodują zaburzenia hormonalne, nawet zanikanie narządów płciowych, a to problemy z rozmnażaniem 11. Dioksyny Dioksyny są poważnym zagrożeniem, kumulują się w tłuszczu ryb. Wydalane są głównie z kałem, ale też z moczem i mlekiem matki. Dioksyny w organizmu przedostają się z jelit do krwiobiegu, w 90% z żywności. Badania wykazują ich powiązanie z nowotworami, insuloopornością, oddziaływaniem na płodność kobiet i mężczyzn i rozwojem dzieci 12. Aktualnie obowiązujące limity zawartości metali szkodliwych dla zdrowia: ołowiu i kadmu w różnych grupach środków spożywczych, rtęci w rybach i owocach morza oraz cyny w produktach w opakowaniach metalowych podane są w Rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 1881/2006, które z dniem 1 marca 2007 r. Co mówią badania? Badanie z 2010 roku przebadano 6 gatunków ryb: dorsz, śledź, okoń, karp i pstrąg na obecność ołowiu. Dorsz i śledź pochodziły z Morza Bałtyckiego. Wykazano, że najwięcej ołowiu zawierały mięśnie śledzi i płoci, najmniej pstrągów tęczowych i karpi. Mięśnie ryb morskich i słodkowodnych dziko żyjących zawierały natomiast zbliżoną zawartość ołowiu. Na podstawie uzyskanych wyników naukowcy stwierdzili, że można oszacować bezpieczne porcje dla dzieci mięsa śledzi i płoci nie powinna przekraczać odpowiednio 75 g i 82 g, dorsza 150 g, okonia 170 g, a karpia i pstrąga tęczowego ponad 400 g 13. Zanieczyszczenia gromadzą się głównie w mięśniach ryb, ale też w wątrobach i innych narządach. W śledziu obu płci wykryto wysokie stężenia chlorowodorków, polibromowanych difenyloeterach i PFC w narządach płciowych. Naukowcy wnioskują, że to istotny czynnik wpływający na rozmnażanie fauny Bałtyku 14. Zostało przeprowadzonych wiele badań wpływu zanieczyszczeń na ryby w Bałtyku. To jedne z nielicznych tak dużych i długo trwających obserwacji w Polsce. Wyciągnięto z nich następujące wnioski: Na przestrzeni lat 1994-2003 określono trendy czasowe stężeń metali ciężkich oraz ich kumulacje w mięśniach ryb. Metale występowały w różnicowanych poziomach. Największa ilość zanieczyszczeń w postaci cynku, miedzi, arsenu i kadmu zawierały: szprot>śledź >dorsz i odwrotnie dla rtęci dorsz>śledź>szprot. Tylko dla rtęci powiązano długość życia ryb, ze wzrostem stężenia rtęci. Ryby w Bałtyku dotykane są różnymi chorobami. Zbadano wpływ metali ciężkich na zdrowie dorsza. Kadm, ołów, rtęć nie miały wpływu na deformacje szkieletowe, natomiast stront powodował zmniejszenie przyswajalności wapnia, fosforu i magnezu, co wskazuje na związek z chorobami szkieletu dorsza. W kolejnym badaniu z 2012 roku zaobserwowano, że spośród 3 ryb (turbot, gładzicy i stroni), to turbot wykazywał największe powinowactwo do kumulowania rtęci. W zależności od miejsca przybywania ryb, inaczej kumulują zanieczyszczenia. Najwyższe poziomy metali występowały w rybach Bałtyku wschodniego, szczególnie z Zatoki Gdańskiej w porównaniu do środkowego wybrzeża. Gatunki denne takiej jak turbot, gładzica i stornia były bardziej narażone na metale ciężkie niż śledź i szprot, które pływają w płytszych rejonach. Z badań trwających 8 lat i obserwacji storni zaobserwowano zmniejszenie poziomów rtęci, ołowiu i kadmu, co może wykazywać pozytywną zmianę w południowym Bałtyku. Źródło powyższych badań:15 Określenie zawartości rtęci w rybach jest bardzo ważnym elementem, gdyż ryby, oprócz kwasów omega-3, są jego głównym źródłem w diecie. Stanowi to problem szczególnie dla osób wrażliwych na metale ciężkie, takich jak: dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze. Nadzieję w zmianie tego, że Bałtyk jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz na świecie przynosi podpisana przez kraje nadbałtyckie, również przez Polskę, konwencja helsińska HELCOM. Mówi ona, że do 2021 roku może poprawić stan Morza Bałtyckiego. Więcej na temat programu HELCOM: 16 Ile możemy zjeść wybranych gatunków ryb i produktów rybnych tygodniowo, aby nie przekroczyć PTWI w odniesieniu do rtęci i dioksyn PTWI – tymczasowa tolerowana dawka tygodniowego pobrania Gatunek rybyIlość ze względu na rtęćIlość ze względu na dioksyny +dl-PCB Dorsz g950 g Śledź g400 g Łosoś g105 g Produkt rybnyIlość ze względu na rtęćIlość ze względu na dioksyny +dl-PCB Szprot w g240 g Tuńczyk w g Sardynka w g330 g Makrela g Łosoś bałtycki g75 g Łosoś norweski g570 g Szprot g120 g Źródło: 17 Największy pobór rtęci i dioksyn w diecie polaka pochodzi ze śledzi. Według FAO najbardziej zanieczyszczone ryby to: tuńczyk, rekin, miecznik 18. Ze względu na bogactwo prozdrowotnych kwasów tłuszczowych zaleca się spożywanie takich gatunków jak: łosoś, makrela, pstrąg, szprot oraz sardynka czy też źródła selenu i jodu: dorsz, flądra, morszczuk, sola. Kwasy omega-3 EPA i DHA przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania serca oraz zachowania prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi. Podsumowanie Czy po tym artykule zastanawiasz się, czy nadal jeść ryby bałtyckie? Ryby są na pewno bogactwem niezbędnych kwasów tłuszczowych omega-3 czy jodu. Z tego względu nie należy rezygnować z ryb. Należy je spożywać przynajmniej 2 razy w tygodniu. Najlepszą radą jest to, żeby mieszać gatunki słodkowodne i morskie, nie tylko z naszego morza, ale i atlantyckiego. W jednym tygodniu nie spożywać 2 ryb z Bałtyku. Kobietom w ciąży, karmiącym piersią oraz dzieciom do 12 roku życia zaleca się spożywanie ryb (najlepiej gotowanych) 2-3 razy w tygodniu po około 90-100 gramów 19. W ten sposób ograniczysz przyjmowanie niebezpiecznych dawek metali ciężkich, dioksyn i innych szkodliwych substancji. Zobacz także:

jakie ryby łowi się w bałtyku